ج - در فرض سؤال اگر در سال او استطاعت او بوده، و فعلا استطاعت ندارد حج بر او واجب نيست، ولى اگر فعلا استطاعت دارد واجب است عمره و حج تمتع را ثانيا بجا آورد، و هم چنين اگر از سالهاى قبل مستطيع بوده بايد عمره و حج را بجاى آورد، و با عذر شرعى گرفتن نايب كافى است، و در مواردى كه جايز باشد نايب بگيرد حج ميقاتى كافى است.
132 س - آيا شخص لال اگر مستطيع باشد واجب است براى انجام عمل حج به مكه برود يا نه؟
ج - بلى واجب است، و در گفتن لبيك‌ها و قرائت نماز به اشاره اكتفا كند، و در صورتى كه بتواند، زبان را نيز به حركت در آورد.
133 س - آيا براى ساكنين مكه مكرمه همه ساله حج واجب است يا نه؟
ج - بر هر مستطيع خواه ساكن حرم باشد يا دور از حرم، در تمام عمر، بيش از يك مرتبه حجة الاسلام واجب نيست. بلى از جهات ديگر ممكن است در سالهاى ديگر حج بر بعضى واجب باشد.
134 س - طلبه‌اى كه قيمت كتابهاى او از هزينه حج بيشتر است آيا واجب است كه كتابهايش را بفروشد، يا قرض نمايد و به حج برود، در حالى كه برايش ممكن است كه بعدها تدريجا همان كتابها را تهيه نموده، و يا قرض را اداء نمايد؟