باطل نمىشود " سيم " اختيار " چهارم " رشد پس وصيت سفيه ولو بمعروف باشد باطل است هر چند هنوز حاكم او را از تصرف در مالش منع نكرده باشد بخلاف وصيت مفلس كه بعد از حجر حاكم شرع نيز صحيح است زيرا كه ضرر بغرماء از آن وارد نمىشود بسبب آنكه دين مقدم بر وصيت است " پنجم " حريت پس وصيت مملوك بنابر آنكه نگوئيم مالك مىشود باطل است هر چند مولى وصيت او را اجازه كند بلكه بنابر اقوى كه مالك مىشود نيز باطل است مگر با اجازه مولى و هر گاه مملوك بعد از وصيت آزاد شود ومالش در تصرف خودش باشد وصيت او صحيح است ولى خالى از اشكال نيست واگر وصيت خود را معلق كند بر حريت مثل آنكه بگويد اگر آزاد شدم فلان مالم از زيد باشد اقوى صحت آن است چنانچه اگر كسى بگويد اگر در سفر مردم فلان مال از زيد باشد صحت آن مانعى ندارد و هر گاه مملوك وصيت كند كه او را مكان خاصى دفن كنند كه محتاج بصرف مال نباشد اقوى صحت آن است وهم چنين آنچه از اين قبيل است " ششم " آنكه قاتل خود نباشد مثل آنكه جراحتى بخود زده يا سمى خورده كه موجب هلاكت او باشد كه وصيت او بعد از آن باطل است وقدر متيقن از بطلان وصيت بمال است بخلاف وصيت بتجهيز ونحو آن كه متعلق بمال نباشد كه ظاهر صحت آن باشد وبطلان وصيت او مختص به صورتيست كه عمدا سبب هلاكت خود را فراهم كرده نه سهوا يا خطاء وآنكه باميدان كرده كه بميرد نه بغرض ديگر وآنكه بر وجه عصيان كرده باشد نه در جهاد فى سبيل الله وآنكه بهمان سبب بميرد بخلاف آنكه عافيت يابد وبعد از آن وصيت كند وبمرض ديگر بميرد كه بى اشكال وصيت او صحيح است وايا وصيت او پيش از عافيت صحيح است يا نه مشكل است وساير تجهيزات او مثل بيع وصلح وهبه صحيح است ودر اين حكم ملحق بوصيت نيست واگر پيش از جراحت زدن بخود ونحو آن وصيت كند وبعد از آن مرتكب اين عمل شنيع شود وصيت او صحيح است هر چند در حال وصيت بناى كشتن خود داشته باشد (مسألة 1) اگر طفلى پدر وجد داشته باشد ويكى از آنها بميرد امر طفل از باب ولايت مفوض بديگرى است وبا وجود او نمىتواند امر او را تفويض بوصى خود نمايد بخلاف آنكه يك كدام از آنها موجود باشد وديگرى وفات نموده باشد كه موجود مىتواند از باب ولايت امر او را تفويض بوصى خود نمايد واگر هر دو وفات كرده اند ولايت او با حاكم شرع است وحاكم نمىتواند امر او را تفويض بوصى خود نمايد زيرا كه امر او مفوض بحاكم شرع ديگر است ومادر بر طفل ولايت ندارد پس هر گاه شخصى براى طفلى وصيت كند بمالى اختيار