الغاية القصوى (فارسي) - لليزدي ترجمة الشيخ عباس قمي - ج ٢ - الصفحة ٢١٧
آن در افتاب وپاكيزه كردن زمين آن ومحافظت كردن ميوه تا زمان قسمت كردن وضابط كارهائيكه بر مالك است آنكه هر ساله مكرر نشود هر چند در آنسال اتفاقا مكرر شود مثل كندن چاه ونهر وبناء ديوار باغ ودولاب وتعمير چرخ ونحو آنها از كارهائيكه هر ساله مكرر نمىشود نوعا ودر بعض كارها خلاف كرده اند كه آيا بر عامل است يا بر مالك مثل گاو آب كش وكش كه الت لقاح است وساختن آنچه از ديوار باغ مىافتد وگذاردن خار روى ديوار كه از بيرون رفت وامد ممكن نباشد وبعض كارهاى ديگر ولكن دليلى براى هيچ كدام از دو ضابطه مذكوره نيست واقوى آن است كه اموريكه بسبب متعارف بودن آن بر خصوص مالك يا باغبان باشد بر هر كدام متعين است ودر غير آنها بايد در عقد مساقات معين كنند بر هر كدام بايد تا مجهول نماند ودر صورت اطلاق وعدم غرر بر هر دو است زيرا كه ثمره مشترك ما بين آنهاست پس مقدمات تحصيل آن نيز بر هر دو مى باشد (مسألة 10) اگر شرط كنند كه جميع كارها بر عهده مالك باشد اشكالى نيست در بطلان شرط زيرا كه خلاف مقتضاى عقد مساقات است بلى هر گاه كارى را بر باغبان معين كنند كه موجب زيادتى ميوه باشد وبقيه كارها بر مالك معين كنند صحيح است واگر كارى را كه بر باغبان معين كنند موجب زيادتى ميوه نباشد مثل محافظت باغ ونحو آن در صحت شرط دو قول است اقوى صحت آن است وهم چنين است اگر بعد از رسيدن ميوه عقد مساقات را جاري كنند براى خصوص حفظ ميوه ونحو آن هر چند در اين صورت خلافى در بطلان مساقات نيست چنانچه گذشت (مسألة 11) اگر باغبان بشرايطيكه ملتزم شده عمل نكرده پس هر گاه وقت انعمل هنوز فوت نشده مالك را مىرسد كه او را جبر كند بر عمل واگر جبرش ممكن نباشد يا آنكه وقت تدارك فوت شده باشد مالك مىتواند مساقات را فسخ كند بخيار تخلف شرط وايا مىتواند بدون فسخ اجرة المثل حصه خود را از عمل فائت مطالبه نمايد باين معنى كه مخير باشد ما بين فسخ ومطالبه اجرت دو قول است اقوى آن است كه مخير است واين مسأله در ساير عقود نيز جارى است پس اگر در عقد بيع بايع بر مشترى شرط كند مثلا در وقت معين ثوبى را بدوزد وانوقت فوت شود بايع مخير است كه بيع را فسخ كند يا مطالبه اجرت خياطت نمايد وهم چنين است در تخلف شرط در ضمن عقد اجاره يا صلح ونحو آن (مسألة 12) هر گاه باغبان بر مالك شرط كند كه غلام مالك با او باغبانى كند صحيح است بخلاف آنكه بر او شرط كند كه تمام باغبانى
(٢١٧)
الذهاب إلى صفحة: «« « ... 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 ... » »»