شرط يابخيار تخلف بعض شروطيكه بر يكى از طرفين قرار داده باشند وهم چنين باطل مىشود بخارج شدن زمين از قابليت انتفاع بسبب بى آبى يا بغرق شدن آن وامثال آن وبموت يكى از طرفين باطل نمىشود بلكه اگر بميرد وارث او بجايش مىباشد بلى اگر بر عامل شرط مباشرك عمل شده باشد وبميرد باطل مىشود خواه پيش از درامدن ثمره بميرد خواه بعد از آن ومزارعه معاطاتى لازم نمىشود مگر بتصرف عامل واما مزارعه اذنيه پس رجوع از آن هر وقت باشد جايز است بلى در صورتيكه بذر از عامل باشد وبعد از زراعت كردن او مالك رجوع كند ممكن است بگوئيم كه بايد زراعت را باقى گذارد تا وقت رسيدن حاصل آن وتمام حاصل ملك عامل است واجرت المثل زمين را بايد بمالك دهد (مسألة 4) اگر زمينى عاريه كند براي مزارعه دادن وعقد آن را جارى كند لازم مىشود ولكن عاريه دهنده مىتواند رجوع كند از اعاده ومستحق اجرة المثل زمين است بر عاريه كننده وهم چنين است اگر عاريه كند براى اجاره دادن واجاره دهد بنابر اقوى (مسألة 5) اگر در ضمن العقد يكى از طرفين بر ديگرى شرط كند چيزى را بر ذمه او يا عين خارجى كه علاوه از حصه حاصل باو بدهد صحيح است وبايد وفا كند هر چند حاصل زمين سالم نماند بلكه اقوى آن است كه مىتوان قدر معين از حاصل را براى يكى از آنها استثناء كنند در صورتيكه بدانند كه مقدار ديگر براى قسمت باقى مىماند پس اشاعه تمام حاصل ميان آنها در مزارعه معتبر نيست بنابر اقوى چنانكه جايز است مقدار بذر را براى صاحبش استثناء كنند يا مقدار خراج سلطان يا مصارف تعمير زمين را استثناء كنند از حاصل وتتمه را قسمت كنند وايا وفاء باين شروط مشروط بسلامت حاصل است نظير استثناء ارطال در بيع ثمار يا نه دو وجه است (مسألة 6) اگر مدت زراعت باندازه معين كنند كه عادة حاصل آن مىرسد ومدت گذشت وزراعت هنوز نرسيده ظاهر آن است كه مالك مىتواند امر كند بازاله زراعت بدون ارش يا آنكه باقى گذارد واز عامل مطالبه اجرة المثل زمين كند با رضاى عامل ببقاء ودادن اجرت وواجب نباشد بر مالك باقى گذاردن زراعت تا برسد بدون اجرت واگر بخواهد ازاله كند ارش آن بر او واجب نباشد خواه بتقصير زارع رسيدن زراعت عقب افتاده باشد مثل آنكه در اب دادن مسامحه كرده باشد يا از جانب خدا باشد مثل آنكه هوا تغيير كند بلى اگر بر مالك شرط كرده باشد كه بر فرض نرسيدن حاصل تا آنوقت باقى گذارد تا برسد بدون اجرت يا با اجرت دور نيست صحت