و اما آنكه مستحب نيست براى او، كسى است كه عاجز باشد از بيرون آمدن به سبب مرض يا فقر وعدم تمكن از بيرون آمدن، يا مانع ايشان مىشوند و با وجود وجوب هجرت، ترك آن از گناهان كبيره است و مستحق تعزير است از حاكم شرع.
483 - سؤال: در صورتى كه جمعى از مسلمين در سر ثغور بلاد مسلمين سكنى داشته و در وقت توجه كفار به قتال مسلمين، بر ايشان راه داده و خود نيز به همراهى كفار به مقاتله مسلمين اقدام مىنمايند، چون مسلمين اراده دفع و مجاهده كفار نمايند، ايشان راه را بر مسلمين گرفته، مانع از عبور كردن مىشوند آيا بر ايشان، حكم محارب جارى وحد محارب را مستحق مىباشند يا نه؟ و بر فرض استحقاق حد محارب، احدى را در اين باب مأذون فرمايند.
جواب: جواب اين مسائل، پيش ظاهر شد.
484 - سؤال: در صورتى كه پادشاه، حكم ومقرر فرمايد به نحوى كه الحال، حكم پادشاهى شرف صدور يافته است كه علما و فضلا تصديع نكشيده به امر مدافعه و مجاهده مشغول نگردند و خودشان را معاف دانند، در اين صورت اگر يكى از علما خواهد كه محض تحصيل ثواب و تحريص مسلمين در زمره مجاهدين منسلك ومتلبس به لباس اهل سلاح شود جايز است يا نه؟ و در اين صورت آيا از زى خود بيرون آمده و خلاف مروت است يا نه؟ و كسى از علما كه خود بنفسه متوجه جهاد نگرديده، لكن در بلاد وامصار، مسلمين را تحريص و ترغيب بر جهاد مىنمايد، ثواب جهاد مىيابد يا نه؟
جواب: بلى جايز است. و آنچه گفته‌اند كه فقيه هرگاه متلبس به لباس جندى شود، منافات با مروت دارد در غير صورت قتال و دفاع مشروع است. كدام عالم از جناب امير المؤمنين (ع) بالاتر است كه اسلحه بر خود مىآراست و اقدام به جهاد مىنمود؟
والدال على الخير كفاعله انشاء الله.
485 - سؤال: هرگاه اين جهاد و دفاع محتاج به اذن مجتهد عصر باشد، هر كس را كه لايق و قابل دانند مرخص ومأذون نمايند و متصدى شرعى نمايند كه مباشر عرف