را اثبات كرد وسپس در مرحله دوم بايد ديد الفاظى كه پيامبر (ص) در غدير فرموده اند بر چه موضوعى دلالت دارد. به عبارت ديگر حديث غدير بايد از حيث سند ودلالت مورد مطالعه قرار گيرد.
اسناد حديث غدير به گونه‌اى است كه افزون از حد تواتر است وبه قول ضياء الدين مقبلى (متوفى 1108): " اگر بنا باشد حديث غدير را (با اينهمه مدارك) محرز ومسلم ندانيم، بايد قبول كنيم كه هيچ واقعه‌اى در دين اسلام قابل اثبات نيست ". (8) حديث غدير را 110 نفر از صحابه نقل كرده اند. در ميان اين 110 نفر، افرادى وجود دارند كه با على (ع) چنان درگيريهايى داشتند كه حتى با وى وارد جنگ شدند. اگر اين حديث ساخته برخى از صحابه بود، لا اقل معاندين على (ع) نبايد آن را روايت مى كردند. در ميان اين 110 تن به اسامى افرادى چون: ابوبكر، عمر، عايشه، خالد بن وليد، سعد بن ابى وقاص، عبد الله بن عمر، طلحه وزبير برمى خوريم. تابعينى كه حديث غدير را نقل نموده اند 85 نفر مى باشند. يعنى سند حديث غدير در حلقه دوم، 195 نفر را وى از صحابه وتابعين دارد.
حضرات علماى عامه، از جمله برخى از صاحبان صحاح، حديث غدير را در كتب خويش نقل كرده اند وآن را تا ابد بر پهنه تاريخ اسلامى جاودانه نموده اند. تعداد اين علماء 360 نفر مى باشد كه اسامى آنها با مصادر مربوطه در جلد اول كتاب الغدير درج است.
بسيارى از علماى طراز اول اهل سنت از جمله ترمذى (صاحب جامع الصحيح)، طحاوى، حاكم نيسابورى وچهل تن ديگر پس از نقل حديث غدير، آن را از احاديث صحيحه دانسته‌اند وراويان آن را توثيق نموده اند. شمس الدين جزرى منكران حديث غدير را بى اطلاع قلمداد مى كند. (9) حافظ عاصمى مىگويد: " حديث غدير را تمامى فرق اسلامى پذيرفته‌اند ". (10) ابن مغازلى از قول استادش (ابو القاسم فضل بن محمد اصفهانى) مىگويد: " حديث صحيح غدير را حدود يكصد نفر از صحابه، از جمله تمامى عشره مبشره روايت كرده اند. لذا صحت اين حديث مسلم ومحرز است ومن هيچ ضعفى در استوارى * (هامش) * (8) تعليق هداية العقول الى غاية السؤول ج 2 / 30، الغدير ج 1 / 307.
(9) اسنى المطالب (تأليف جزرى) ص 48.
(10) " زين الفتى في شرح سورة هل أتى ". رجوع بفرماييد به الغدير ج 1 / 295، 314. (*)